Een frisse start met 24 leerlingen

De Plaats is dit schooljaar gestart met 24 leerlingen, afkomstig uit groep 8 en klas 1 en 2 van verschillende scholen waaronder ook leerlingen van het Cartesius Lyceum zelf. Ronald: “In het begin dachten we: is het niet té klein? Maar inmiddels zien we dat in deze opstartfase die kleinschaligheid ontzettend prettig werkt”. De overstap naar een onderwijsmodel zonder traditionele toetsen en met veel ruimte voor eigen leervragen van leerlingen vroeg om een grote aanpassing. Annemarie: “Vooral de leerlingen die al op het voortgezet onderwijs zaten, moesten wennen. Geen toets betekende voor sommigen: dan hoef ik dus niets te doen. Daar moesten we echt samen doorheen.”
Rond de kerstperiode was het soms best pittig. Toch hielden ze vast aan hun visie. Annemarie: “We moesten echt op onze handen zitten en het proces laten gebeuren. Dat is moeilijk, maar het werkt. Iedereen is nu aan het werk en ik ben ongelooflijk trots.”

Eigen GPT’s en een les over AI

Een van de interventies die de coaches hebben ingezet, is het gebruik van Artificiele Intelligentie (AI). Annemarie: “We hadden een gesprek over Chat-GPT en de rol van AI in het onderwijs. Daaruit ontstond het idee om leerlingen te helpen hun eigen AI-assistent te bouwen. Die helpt ze bij het voorbereiden van gesprekken met hun coach. Zo’n chatbot kan zelfs voorsorteren op inhoud en structuur. En het past perfect binnen het Agora-denken: technologie inzetten om autonomie en eigenaarschap te vergroten.”

Hoge tevredenheid bij ouders en leerlingen

Uit een recent tevredenheidsonderzoek blijkt dat zowel ouders als leerlingen bovengemiddeld tevreden zijn over De Plaats. Vooral het ontwikkelen van eigen talenten en de invulling van burgerschapsonderwijs worden hoog gewaardeerd. Ronald: “We starten elke dag met de hele groep samen en bespreken dan actuele en filosofische thema’s. Bijvoorbeeld over vrijheid in de context van 4 en 5 mei. Je merkt hoe betrokken leerlingen raken als ze kunnen meepraten en denken.”
Annemarie: “Ik weet soms niet precies waarvoor ik leerlingen opleid, maar ik weet wél welke hogere denkvaardigheden belangrijk zijn. Twijfel en nieuwsgierigheid mogen er ook zijn, bij leerlingen én bij ons als team.”

Een school in een school

Hoewel De Plaats fysiek onderdeel is van het Cartesius Lyceum, voelt het als een eigen leeromgeving. Ook zijn er regelmatig gezamenlijke activiteiten, zoals schoolfeesten en Erasmus+ uitwisselingen. Ronald: “We maken gebruik van de bestaande infrastructuur van het Cartesius, zoals het gebouw en de zorgstructuur. Daardoor zijn we geen startende school vanaf nul. Dat helpt enorm.”

Het Agora-netwerk

De samenwerking met andere Agora-scholen - in het bijzonder met Xplore, een andere Agora-school in Amsterdam-Noord - is intensief. Coaches van De Plaats lopen mee op andere Agora-scholen, vooral rond vragen over de overgang naar de bovenbouw, profielkeuze en de aanpak van vakken in aanloop naar het examen. Ronald: “Het Agora-netwerk is echt verbindend. Je wordt uitgenodigd om mee te kijken, vragen te stellen en samen te leren. Dat idealisme in de praktijk brengen is soms zoeken, maar ook heel waardevol.”

Groeiverwachtingen en structuurbehoefte

Voor volgend jaar verwacht De Plaats een verdubbeling van het leerlingenaantal. Er komt een derde groep bij en er is ruimte om samen met de leerlingen het onderwijs verder te ontwikkelen. Tegelijkertijd merken de coaches dat sommige leerlingen behoefte hebben aan wat meer structuur, bijvoorbeeld bij wiskundige vaardigheden. Annemarie: “We hebben daarom ook wiskunde boeken aangeschaft. Maar de uitdaging blijft: hoe bied je structuur zonder dat je terugvalt in standaard opdrachten en toetsen? En we werken aan routekaarten voor de kernvakken om leerlingen goed voor te bereiden op het examentraject.”

Belangrijk leerpunt: de juiste vragen stellen

Een belangrijk leerpunt voor het team is het stellen van goede coachvragen. Annemarie: “Dat gaat echt elke dag beter. Als leerlingen vastlopen, is de vraag: wat voor vragen stellen we dan? Het gaat om procesgerichte vragen, die leerlingen helpen zelf te denken. Je ziet ze groeien in inzicht en zelfsturing. Het is bijzonder om dat van dichtbij mee te maken.”
Ook reflectie en het vieren van leerresultaten krijgen een plek. “Drie keer per jaar organiseren we een community-avond waar leerlingen aan hun ouders, broers en zussen, opa’s en oma’s laten zien wat ze hebben gedaan. Dat maakt zichtbaar wat er geleerd is: niet alleen cognitief, maar ook op persoonlijk vlak.”

Tot slot: een andere energie

Annemarie merkt een fundamenteel verschil in werkdruk en werksfeer. “Die piekbelasting die ik vroeger in het reguliere onderwijs ervoer, heb ik nu niet meer. Er is ruimte om echt met leerlingen in gesprek te zijn." Het team werkt intensief samen en dat heeft zijn effect op de leerlingen. Annemarie: “Het belangrijkste voor hun ontwikkeling is de collectieve kracht van het team. Dat we als begeleiders professioneel solidair zijn, dat we samen optrekken. Zo bouwen we samen aan een leergemeenschap waarin iedere leerling zijn eigen weg kan vinden.”

Wil je meer weten over de Plaats?

Samen met haar collega Eduard van Dam maakt Annemarie de podcast ‘Bij de les’.